BABA-YINU BA – TAMACAHUT

Tamacahut n « Baba-yinu ba ! » Sɣur Ḥusin Luni (Hocine Louni)

Yella zik-nni yiwen n umɣar, yeqqim yiwen n wass di tejmaɛt gar yirgazen. Tikkelt-nni teḥres-it-id turriḍt, netta ur yettaṭṭaf ara deg yiman-is, dɣa iserreḥ-as-d. Yerḍa-tt-id, slan-as-d s kra yellan di tejmaɛt. Yeqqim yenneḥcam, iḥar sani ara yezzi udem-is. Yuɣal asmi yefra unejmuɛ, amɣar-nni meskin yessetḥa ad yuɣal s axxam seg tin yexdem ass-nni, dɣa bnan-as warraw-is aɛecciw di teẓgi, yuɣal d winna i d axxam-is.
Mmi-s n umɣar-a yesɛa yelli-s isem-is Ɣriba, d taqcict tamecṭuḥt lameɛna teḥrec. D nettat yal tikkelt i as-yettawin i baba-as amɣar d acu ara yečč. Melmi qrib d lawan-nni ad as-tefk yemma-s taqecwalt deg-s aɣrum, zzit, iɣi, iniɣman… Ad tt-tawi, ad truḥ ɣer teẓgi anda yezdeɣ jeddi-s aɛecciw. Mi tewweḍ, ad as-tewwet di tewwurt, ad as-tini :
Ttxil-k, ldi-yi-n tawwurt
A baba-yinu ba !
Nettat taqcict-a tettɛelliq tizebgatin, dɣa amɣar-nni i wakken ad yeɛqel ma d tidet d nettat i d-yusan ɣur-s, mačči d walbeɛḍ neɣ d kra, ad as-d-yini si sdaxel n uɛecciw :
Čenčen tizebgatin-im
A yelli Ɣriba !

Taqcict ad tesčenčen tizebgatin-nni-yines, amɣar ad d-yeɛqel d nettat dɣa ad as-d-yeldi tawwurt. Ad tekcem, ad as-tsers taqecwalt-nni n wučči ad yečč ; nettat ad as-teqɛed akk usu-nni-yines, ad as-tsizdeg akk lḥala. Mi ifuk učči, ad d-terr Ɣriba leḥwal-nni di tqecwalt, ad d-tuɣal s axxam.
Yuɣ lḥal yella yiwen n uwaɣezniw di teẓgi-nni, yezga yettesḍad-d ayen ara yečč deg yiɣersiwen n lexla. Netta yakan iga tamawt i umɣar-nni izedɣen deg uɛecciw, yebɣa ad t-yečč, d acu kan ulac ansi ara as-yekk. Yekker yettɛassa-t ma yella wasmi ara d-yeffeɣ, ulac ; dɣa iger tamawt i teqcict-nni tettas-d yal ass ɣer jeddi-s. Iseḥseb-as tettas-d deg yiwen n lawan. Yesla-d daɣen amek i as-teqqar akken ad as-d-yeldi tawwurt.
Yiwen n wass, mi d-yewwḍ lawan-nni i deg ara d-tas teqcict, awaɣezniw yezwar ɣer uɛecciw, yewwet-as di tewwurt i umɣar. Amɣar inṭeq-d : Anwa wa ? Yerra-yas uwaɣezniw :
Ttxil-k, ldi-yi-n tawwurt
A baba-yinu ba !
Amɣar iɛqel-it-id deg taɣect-is d awaɣezniw, mačči d yelli-s n mmi-s, yegguma ad as-d-yeldi tawwurt.
Yekker uwaɣezniw iruḥ, iciwer amɣar azemni amek ara d-yerr taɣect-is d tareqqaqt am tin n teqcict. Yenna-yas umɣar azemni ruḥ ečč tamment, teṭṭseḍ tinegnit, ad d-asent tweḍfin ad kecment ɣer tyersi-k, ad d-ččent tamment-nni, ad ak-sireḍbent taɣect, ad tuɣal d tareqqaqt. Iruḥ uwaɣezniw yexdem akken i as-yenna umɣar azemni : yečča temment, yeṭṭes tinegnit. Usant-d tweḍfin, kecment-as ɣer tyersi, ččant tamment-nni, sireḍbent-as tiyersi-s. Tuɣal taɣect-is d tareqqaqt am tin n teqcict. Yeṭṭef abrid-is ɣer uɛecciw-nni n umɣar, yerja armi d lawan-nni deg i d-tettas teqcict-nni, yewwet-as di tewwurt, yenna :
Ttxil-k, ldi-yi-n tawwurt
A baba-yinu ba !
Amɣar-nni meskin, segmi meqqer di leɛmer, isell ur isell akken ilaq, awi-d kan taɣect iɛqel-itt d tareqqaqt, iɣil d yelli-s n mmi-s, dɣa yerra-yas :
Čenčen tizebgatin-im
A yelli Ɣriba !
Awaɣezniw ulac ɣur-s tizebgatin ara yesčenčen, dɣa dayen iruḥ. Yekker yuɣal ɣer umɣar azemni, yesteqsa-t ansi ara d-yawi tizebgatin. Yenna-yas ruḥ sḍad-d awtul, awi-yas-t i uḥeddad, ad ak-d-yexdem tizebgatin. Yexdem akken : yesḍad-d awtul anect-ila-t, yewwi-yas-t i uḥeddad, ixdem-as-d tizebgatin. Yuɣal daɣen iɛus aɛecciw-nni armi qrib d lawan n tissin n teqcict-nni, iqerreb, yewwet-as di tewwurt i umɣar, yenna-yas s taɣect tareqqaqt :
Ttxil-k, ldi-yi-n tawwurt
A baba-yinu ba !
Amɣar mi d-yesla i taɣect tareqqaqt iɣil d taqcict-nni, meɛna i wakken ad d-yetḥeq mliḥ yenna-yas :
Čenčen tizebgatin-im
A yelli Ɣriba !

Awaɣezniw yesčenčen tizebgatin-nni i as-d-yexdem uḥeddad. Amɣar dayen yumen d Ɣriba i d-yusan, dɣa yeldi-yas-d tawwurt. Awaɣezniw, akken kan i d-teldi tewwurt, yemmeɣ ɣef umɣar-nni, yeṭṭef-it si tyersi. Yebɣa ad t-yečč lameɛna tusa-t-id tikti amek ara t-yečč netta ad yernu taqcict-nni, dɣa yurez-it kan s uɣawel s umrar, icudd-as imi s ubeḥnuq, yeffer-it uqbel ad d-taweḍ Ɣriba. Yekker yekcem deg wusu-nni n umɣar, idel iman-is akken ur yettwaɛqal ara. Tawwurt yeǧǧa-tt teldi.
Ha-tt-aya tusa-d teqcict-nni, tufa-d tawwurt n uɛecciw teldi, dɣa tmuqel ɣer daxel, tfaq d awaɣezniw i yellan deg umkan n jeddi-s. Si tuggdi tḍegger taqecwalt-nni seg ufus-is, tuzzel ɣer uxxam. Tewweḍ kan tenna-yas i baba-s acu yeḍran. Baba-s iruḥ s tazzla ijmeɛ-d irgazen n taddart, ṭṭfen abrid-nsen ɣer teẓgi.
Mi wwḍen yirgazen-nni, ufan awaɣezniw deg wusu n umɣar, ɣlin fell-as s tyitiwin armi yemmut, fsin-as-d i umɣar-nni. Ffɣen-d akk seg uɛecciw-nni, kkren fkan-as times. Amɣar rran-t-id ɣer taddart, yuɣal ɣer warraw-is.

Sɣur Ḥusin Luni (Hocine Louni)
________________________
Tamawt : Uriɣ-tt-id akken i tt-tessawal jidda, deg At Ɛṭella, At yeḥya Musa. Syin akin llant aṭas n tsiwal (versions), akken mgaradent temnaḍin, akken mgaradent tjiddatin.

Vidéo d’actualité: Décès de Yidir – témoignage, 02 di mayu 2020, iɣsan-is di talwit